اینفوگرافیک ( 1 )

مجموعه آثار علم الهدی

  دسترسی به آثار اندیشمند بزرگ اسلامی، سید مرتضی علم الهدی و دیگر آثار مرتبط، مشتمل بر ۲۹ عنوان کتاب در ۴۹ جلد، به زبان عربی و فارسی، شامل موضوعات: علوم قرآن و تفسیر؛ عقاید شیعه امامیه، به‌خصوص مباحث امامت و ...

برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت نرم افزار کلیک کنید.

اینجا گور با تو سخن می گوید

حتماً شما هم داستان‌هایی از "سفر به تاریخ" شنیده‌اید؛ از همان‌ها که با کمک "ماشین زمان" انجام می‌شود و در چشم به هم زدنی آدم را می‌برد در میانه حوادث و وقایعی که پیشتر تنها نام‌هایی از آن شنیده‌ای. تجربه مهیجی است وقتی یکباره خودت را رودرروی صفی از مشاهیر و نام‌آوران تاریخ بیابی و هر یک، هرچند برای دقایقی، حافظه‌ات را جست‌وجو کنند به دنبال حادثه‌ای و ماجرایی؛ ماجراهایی که در همین نزدیکی‌ رخ داده‌اند، جایی در تاریخ معاصر ایران.

در همین نزدیکی تهران، در شهر اسطوره‌ای و باستانی ری، آرامگاهی نام‌آشنا برای ایرانیان و تاریخ‌پژوهان جهان، مشاهیری از سده‌ها را در خود جای داده است. در «ابن بابویه» که قدم می‌زنی، انگار برگ‌های تاریخ ایران را مرور می‌کنی. سنگ‌ها و نوشته‌هایشان، هریک تو را می‌برند به دوره‌ای و گوشه کناری از تاریخ؛ از نامداران روزهای پرهیاهوی مبارزات مشروطه‌خواهان تا اوج ذوق و هنرآفرینی‌های هنرمندان و نویسندگانی که در این آرامگاه آرمیده‌اند. این گورهای تاریخی گرچه در طول سالیان، دستخوش حوادث و فرسایش‌های طبیعی بوده‌اند، اما حالا موزه‌ای شده‌اند از مشاهیر و برخی فرزانگان تاریخ معاصر ایران که در آنها خفته‌اند.

«ابن بابویه» آرامگاهی 200 ساله در دشت وسیع "ری" است که قریب به 10 هکتار وسعت دارد. ری باستانی از کهن‌ترین شهرهای جهان است که تاریخ پیدایشش به اقوام آریایی می‌رسد. ری بزرگترین شهر مادها بود و می‌توان نامش را در اسطوره‌های ایرانی یافت. بنا بر آنچه در اوستا آمده، ری سیزدهمین شهری است که در جهان ساخته شده ‌و تاریخ سکونت در آن به سه هزار سال پیش از میلاد برمی‌گردد.

ابن بابویه گورستان وسیعی است؛ به جز معدود علائمی که در آستانه در ورودی برای یافتن برخی از مشاهیرش نصب شده، برای یافتن سایرین باید با دقت و حوصله در بین سنگ‌ها جست‌وجو کرد. به سنگ‌ها که نگاه می‌کنی مشخصات بیشترشان حکایت از آن دارد که صاحبانشان در عهد قاجاریه می‌زیسته‌اند، گرچه آثار فرسایش و تخریب به وضوح در این آرامگاه پیداست اما سنگ‌ها هنوز حال و هوای همان دوران را با خود دارند. حکاکی‌ها و شیوه ساخت آن‌ها مربوط به گذشته‌های دورتری است و البته کم نیستند سنگ‌هایی که شکسته و متلاشی شده‌اند و حکاکی‌های رویشان کاملا از بین رفته و قابل شناسایی نیستند.

بعضی از سنگ‌ها آنقدر قدیمی‌اند که نمی‌توانی بدون اینکه عکسی از آنها برداری یا تلاش کنی رویش را بخوانی از کنارشان رد شوی. بوته‌های روییده در کنار بعضی سنگ‌ها باعث خردشدن آنها شده و بعضی‌هاشان را هم تبدیل کرده به تابلویی کوچک و حاشیه‌کاری شده با برگ‌های سبز.

سید مرتضی علم الهدی

«سید مرتضی علم الهدی،متولد 355 و متوفی 436.علامه حلی او را معلم شیعه امامیه خوانده است.مردی جامع بوده است.هم ادیب بوده و هم متکلم و هم فقیه.

آراء فقهی او مورد توجه فقهاء است.کتاب معروف او در فقه،یکی «انتصار»است و دیگر کتاب «جمل العلم و العمل ».او و برادرش سید رضی،(جامع نهج البلاغه)نزد شیخ مفید سابق الذکر تحصیل کرده اند...» ⁽¹⁾

ابو القاسم علی بن الحسین بن موسی،مشهور به سید مرتضی علم الهدی،نقیب طالبیان،از نظر منزلت علمی و اعتبار فقهی در مرتبت بسیار والایی قرار دارد که کمترکسی در آن عصر به پایه آن نایل آمده است.او پیشوای فقهی،متکلم و مرجع امامیه درعصر خویش،پس از درگذشت استاد عالیقدرش شیخ مفید(م 413)بوده است.

وی در سال 355 در یکی از خانواده های محترم سادات بغداد به دنیا آمد که ازجانب پدر و مادر نسب بس شریفی داشت. نامش علی بن حسین طاهر فرزند موسی فرزند محمد فرزند موسی و فرزند ابراهیم فرزند موسی فرزند امام جعفر الصادق علیهم السلام،علوی هم موسوی،نسب شریفش با پنج واسطه به حضرت امام موسی بن جعفر(ع)می رسد.کنیه اش علم الهدی و لقبش ذو الثمانین،ابو الثمانین وذو المجدین و شریف سید مرتضی می باشد.

او یکی از بزرگان فقهای امامیه،جامع علوم معقول و منقول در عصر خویش بوده و در ادبیات و فنون کلام و تفسیر سرآمد اقران بوده است و آنچنان در علوم اسلامی تبحر داشته است که او را مروج الذهب در راس قرن چهارم،و یا مجدد مذهب در قرن مذکور نامیده اند.

او مدت سی سال امیر حاج و حرمین و نقیب الاشراف و قاضی القضات ومرجع تظلمات و شکایات مردم بوده است.علامه حلی در کتاب «خلاصه »درباره اوگوید:

«علم الهدی رکن امامیه و معلم ایشان بوده و مصنفات او تا زمان حاضر که 693هجرت می باشد،محل استفاده آن فرقه حقه می باشند.» ⁽²⁾

شیخ عز الدین احمد بن مقبل گوید:

«اگر کسی سوگند یاد کند که علم الهدی در علوم عربیه داناتر از خود عرب بوده،دروغ نگفته و گناهی نکرده است...» ⁽³⁾

مجموعه آثار شیخ مفید

متن کامل ۵۳ عنوان کتاب در ۶۴ جلد از آثار شیخ مفید (رحمه الله) درموضوعاتی چون: عقاید، فقه، اصول، اخلاق و ...

برای کسب اطلاعات بیشتر و تهیه نرم افزار کلیک کنید.

معرفی موضوعی آثار علمی شیخ مفید

شیخ‌ مفید از چهره‌های‌ بسیار درخشان‌ شیعه‌‏‎ ‎در جهان‌ اسلام‌ است. ابوعلی‌ جعفری‌ ‏داماد شیخ‌ مفید نقل‌ می‌کند که‌ مفید شب‌ها‎ ‎مختصر می‌خوابید و اکثر وقت‌ها را به‌ نماز ‏یا تلاوت‌ قرآن‌ یا مطالعه‌ می‌گذرانید. ‎

شیخ‌ مفید بزرگ‌ترین‌ دانشگاه‌ علوم‌ انسانی‌ را در ‏بغداد تاسیس‌ کرد و شاگردان‌‏‎ ‎زیادی‌ را دانشمند و محقق‌ تربیت‌ کرد.‏

آثار شیخ مفید متجاوز از دویست تألیف می‌باشد. ما در این نوشتار به ذکر برخی از ‏حاصل عمر  علمی این دانشمند بزرگ، به صورت موضوعی می‌پردازیم.‏‎

‎    ‎

الف) علم کلام: ‏

‏«اوائل المقالات»، «شرح عقاید صدوق»، «اجوبه المسائل السرویه» و «نکت ‏الاعتقادیه»، کتابهای شیخ مفید در این بستر فکری فرهنگی است. ‏

ب) علم فقه و اصول فقه: ‏

او دوازده‌ اثر فقهی: -1 احکام‌ النساء -2‏‎ ‎العویص‌ -3 المسائل‌ السرویه‌ -4 المسائل‌ ‏الصاغانیه‌ -5 المسائل‌ الطوسیه‌ -6‏‎ ‎المسح‌ علی‌ الرجلین‌ -7 المقنعه‌ -8 جوابات‌ اهل‌ ‏الموصل‌ -9 خلاصه‌الایجاز -10‏‎ ‎ذبائح‌ اهل‌ الکتاب‌ -11 رساله‌ فی‌المتعه‌ -12 رساله‌ فی‌ ‏المهر را تالیف‌ کرد.‏

و کتاب‌ ارزشمند "التذکرة‎ ‎باصول ‌الفقه"‌ را برای‌ تنظیم‌ مباحث‌ اصولی‌ نگاشت.‏

ج) اخلاق اسلامی: ‏

‏«امالی» شیخ، از آثار ارزشمند شیخ مفید، کتاب الامالى است. این کتاب، مهمترین اثر ‏حدیثى بر جاى مانده از مفید به شمار مى آید. داراى 387 حدیث از پیامبر اکرم (ص) و ‏ائمه معصومین (ع) در مباحث گوناگون است. شیوه روایت در آن، به گونه املاء بوده ‏است، بدین معنى که روایات آرام آرام خوانده مى شده و همه شنوندگان و یا برخى از ‏آنان، مطالب را یادداشت مى کرده اند.‏

در آن زمان، املاء، از طرق انتقال حدیث و دانش بوده است. املاء کنندگان غالباً از بزرگان ‏بوده اند. در اسلام، نخستین املاء کننده، پیامبر گرامى اسلام (ص) بوده است.‏

کاربرد عقل در فقه از دیدگاه شیخ مفید

مفید، متکلمی زبردست بود و در این زمینه شاگردان برجسته ای تربیت کرد و آثار فراوانی برجای گذاشت. در فقه نیز چنین بود. او، فقیهی توانمند و متبحر به شمار می آمد. و بخش مهمی از آثارش به مسائل فقهی اختصاص دارد. فقهای بسیاری از شیوه و آرای اوتأثیر پذیرفته اند، که بدان خواهیم پرداخت.

پیش از آن که به اصل موضوع بپردازیم، لازم است به مفهوم عقل، حجیّت عقل، دیدگاههایی که درباره عقل از این زاویه مطرح است، اشاره ای داشته باشیم.

مفهوم عقل

واژه عقل، در لغت، عرف عامّ، فلسفه، عرفان، اخلاق، معانی، اقسام و اصطلاحات گوناگونی دارد که بررسی همه آنها از حوصله این مقال خارج است. دراین جا به مفهومی که از عقل در فقه مورد نظر است، اشاره می کنیم.

مقصود ازعقل، معنایی است که در عرف عامّ مطرح است; یعنی نیروی دورنی ادراک گر، نیروی شناخت خوب از بد، داور، نتیجه گیر وبالاخره مایه امتیاز انسان ازحیوان است و باعث تکلیف می گردد.

درباره وجود چنین نیروی در انسان، در مکتبهای گوناگون فلسفی، بحثهایی مطرح شده است ولی ما وجود آن را به عنوان اصل موضوعی می پذیریم و بحث تفصیلی از آن را به جای مناسب خود وا می گذاریم.

اعتبار و حجیت عقل

حجیّت کتاب و سنّت و یا منبع بودن آن بدین معنی است که به وسیله آن دو، احکام شرعی را می شناسیم و یا اثبات می کنیم. اعتبار و حجیّت عقل به چه معناست؟

کسانی که عقل راحجّت و از منابع احکام شرعی می دانند، بر این باورند که عقل نیز، همانند کتاب و سنّت، قادر است برخی از احکام شرعی را به ما بشناساند و کسانی که حجیت و منبع بودن عقل را قبول ندارند، معتقدند که چنین کاری از عقل ساخته نیست.

میرزای قمی (ره) در کتاب: قوانین الاصول، در تعریف دلیل عقلی، می نویسد:

(دلیل عقلی عبارت است از حکم عقل که به وسیله آن، به حکم شرعی می رسیم و از علم به حکم عقلی، علم به حکم شرعی پیدا می کنیم.)1

وی، دلیل عقل را به دو قسم، مستقلات عقلیه و غیر مستقلات تقسیم می کند. در حقیقت، قلمرو عقل را در شناخت احکام مشخص می نماید.

آنچه را عقل به تنهایی و بدون وساطت خطاب شرعی می شناسد، مستقلات عقلی می نامد، مانند: حسن عدل و قبح ظلم، وجوب مقدّمه واجب و... وی معتقد است که: احکام عقل در این محدوده دارای اعتبار قطعی است.

و آنچه را عقل به تنهایی قادر به شناخت آنها نیست و باکمک وحی آنها را می شناسد مستقلات غیر عقلیه می نامد.

لازم به یاد آوری است که پیش از ایشان، محقق حلّی، شهید اوّل و دیگران همین تقسیم را به اختصار آورده اند.2 و ایشان، همان را تفصیل داده است.

برای خواندن متن کامل کلیک کنید.

زندگی نامه شیخ مفید

شیخ مفید
شیخ مفید نامش محمد بن محمد بن نعمان، هم متکلم است و هم فقیه ابن الندیم درفن دوم از مـقـاله پنجم (الفهرست) که درباره متکلمین شیعه بحث می کند، از او به عنوان (ابن المعلم) یاد می کند و ستایش می نماید او در سال 338 متولد و در سال 413درگذشته است کتاب معروف او در فقه به نام (مقنعه) است و چاپ شده و موجود است شیخ مفید از چهره های بسیار درخشان شـیـعـه در جـهان اسلام می باشد ابویعلی جعفری که داماد مفید بوده است، گفته: (مفید شبها مختصری می خوابید، باقی را به نماز یامطالعه یا تدریس یا تلاوت قرآن مجید می گذرانید).
شیخ مفید شاگرد ابن ابی عقیل است. [1]
شیخ مفید و روزگار زندگی او:
از قـیـام نـافـرجـام مـختار بن ابی عبیده ثقفی به بعد، همه حرکت محرومان ضدستمگران، به نام طـرفـداری از (آل رسول (ع) ) آغاز گردیده است بدین معنی که مخالفت با حکومتهای وقت با هـواداران خـانـدان رسالت از امامیه، کیسانیه، زیدیه،راوندیه، و دیگر فرقه ها برای تحقق یک نیت صورت گرفته است و آن برانداختن حکومت نژادی عباسی و تاسیس حکومت بر اساس عدل قرآنی بـوده اسـت کـه در آن عـرب و غیر عرب مساوی بوده باشند در آن روزگار مهم ترین کانون قیام، (خـراسـان) بـود مردم این سرزمین زیر پرچم تشیع گرد آمده بودند، و می خواستند حکومت را ازآل ابی سفیان به آل علی (ع) بازگردانند روزی که محمد بن علی بن عبداللّه بن عباس،داعیان خود را به خراسان فرستاد، به آنها سپرد که از شخص خاصی نام نبرند، بلکه مردم را به (الرضا من آل مـحـمـد (ص) بـخوانند سرانجام این نهضت آن شد که آل عباس بر خلافت غلبه یافت و بنی الـحسن و بنی الحسین (ع) محروم ماندند اما سیرتی که خلفای عباسی از آغاز کار یا اندکی پس از اسـتـقـرار حـکـومت پیش گرفتند، آن نبود که توده های محروم می خواستند، آنچه به دنبال این نـهـضـت تـحقق یافت، حکومت نژادی دیگری بود که در آن تیره عباسی جای تیره اموی را اشغال مـی کـرد با این تفاوت که در این حکومت عنصر ایرانی داخل در قوه اجرایی گردیده بود بی جهت نـیـسـت کـه سـال 352 مـعـزالـدوله دیلمی زنان شیعه را گفت تا روهای خود را سیاه کنند و با گـریـبـان چـاک در بـازار بـغـداد بـیـایـند و فقهای اهل سنت آن سال را (سنه البدعه) (سال بدعت) نامیدند آنان با این وضع حقوق از دست رفته را مطالبه می نمودند.

معلم اخلاق

تاریخ شیعه سرشار از افتخارات بسیار و تحولات چشمگیر است . تحولاتی که به دست عالمان متعهد و فرزانگان اندیشمند پدید آمده است .
در این میان به سده چهارم هجری بر می خوریم که فتح الفتوح تاریخ شیعی است ؛ روزگاری که مردی بزرگ و اندیشمندی سترگ دائرة المعارفی جامع از معارف اسلامی تدوین کرد و قریب 50 سال پرچمدار عرصه های علمی ، فکری و فرهنگی مسلمین گردید و سرانجام بدانجا رسید که دوست و دشمن زبان به تمجید او گشودند و قلم به تعریف او برگرفتند و او را مفید لقب دادند.
بینش افروزی و دانش آفرینی وی بهمراه آگاهی از اوضاع دشمنان و اطلاع از جهان اطراف دست به دست هم داد و او را سلسله جنبان نهضت فکری و رنسانس علمی در قرن چهارم کرد و بدانجا رسید که صحیفه های سبز مهدوی عجل الله تعالی فرجه الشریف به افتخار او صادر شد و حضرت ولی عصر علیه السلام وی را برادری گرامی و استوار خواند.

تولد

و... این مشعل تابناک و فروزنده در یازدهم ذیقعده 336 قمری در عکبرای بغداد پای هستی بر جهان گذارد و محمد نام وی گردید. از آنجا که پدر او شخصی پارسا و مذهبی بود و به تعلیم و تربیت اشتغال داشت ، ابن المعلم لقب وی شد و پس از چندی عکبری و بغدادی دو لقب دیگر او گردید. محمد دوران کودکی خود را با بزرگی می گذراند. فراست و تیز هوشی او خبر از گذشته ای پاک ، از خاندان خویش و آینده ای روشن ، در بغداد و جهان اسلام می داد. عشق و شور فراوان به تحصیل موجب شد که همراه پدر به بغداد رفته و فراگیری علم و دانش را آغاز کند. او از نشاط وافر و فرح بخش بسیاری در مطالعه برخوردار بود. عطر اخلاص در وجود محمد کار را بدانجا رسانید که در پنج سالگی برای او از این ابی الیاس اجازه روایت گرفته اند و در حالی که هفت سال و چند ماه داشت از این سماک نقل روایت کرده است .
وی فرزانه ای تلاشگر گردید به طوری که پیش از دوازده سالگی از برخی محدثان روایت اخذ کرده و از استاد خویش ، شیخ صدوق قبل از بیست سالگی حدیث شنیده است .

تحصیلات و استادان

ابن المعلم سر و وجود خود را از چشمه دانش بغداد طراوت و شادابی بخشید و از محضر بیش از هفتاد نفر از بزرگان بهره علمی برد. از محضر مظفر بن محمد ، ابو یاسر و ابن جنید اسکافی ، کلام و عقاید آموخت و از درس حسین بن علی بصری و علی بن عیسی رمانی بهره جست . فقه را نزد جعفر بن محمد بن قولویه فرا گرفت و از محضر ادیب و مورخ چیره دست محمد بن عمران مرزبانی علم روایت آموخت .
ابن حمزه طبری ، ابن داود قمی ، صفوان و شیخ صدوق دیگر اساتید محمد بودند که شهد شیرین دانش را در کام جان او ریختند.
در میان استادان وی عالمانی از شهرهای مختلف مانند قم ، بلخ ، مراغه ، همدان و شهر زور دیده می شوند.

کلیپ شیخ صدوق

 

 

برای دریافت کلیپ کلیک کنید.

( این کلیپ تولیدی وبلاگ است )