پیشنهادات مطالعاتی در خصوص اندیشه های شیخ صدوق:
استدلال روایی شیخ صدوق بر نزول دفعی قرآن کریم و نقد ادله مخالفان
پیشنهادات مطالعاتی در خصوص اندیشه های شیخ صدوق:
استدلال روایی شیخ صدوق بر نزول دفعی قرآن کریم و نقد ادله مخالفان
روش شناسی کلامی شیخ صدوق(ره)
چکیده
شیخ صدوق عالم بلندآوازه و متکلّم جلیل القدر شیعه است که در قرن چهارم هجری قمری میزیسته است. آثار کلامی ارزشمند و متعدّدی از وی به یادگار مانده است. از آثار او به دست میآید که وی در تبیین و اثبات معارف عقیدتی اسلام، هم از ادلّۀ نقلی معتبر بهره جسته است و هم از عقل و استدلالهای عقلی. در دیدگاه رایج، شیخ صدوق متکلّمی نصگرا معرّفی میشود، در حالیکه صحیح آن است که روش وی، جامع میان عقل و نقل است، هر چند مباحث اعتقادی را از دریچۀ روایات مطرح میکند، ولی در بسیاری از آثار خود، بحثهای عقلی مهم و قابل توجّهی دارد و در موارد متعدّد، به تأویل ادلّۀ سمعیِ مخالف عقل پرداخته است. این مقاله به منظور تبیین روش کلامی شیخ صدوق، در ضمن بیان نقش علوم مختلف در اندیشۀ کلامی وی، به بررسی منزلت هر کدام از عقل و نقل در روش کلامی وی پرداخته است و در پایان، شیوۀ مواجهۀ او با دیگر مکاتب اعتقادی را مورد مطالعه قرار داده است.
برای مطالعه ی کامل کلیک کنید.
چکیده
یکی از مباحثی که امروزه در ایران، به پیروی از بعضی متفکران غربی مطرح میشود، تقدسزدایی از جهان و دین است. از جمله مباحثی که سعی در تقدسزدایی از آن شده است، جایگاه امام است. برخی نویسندگان ادعا کردهاند که علمای قرن دوم و سوم، از جمله شیخ صدوق، هیچ مقام فرابشری برای ائمه(علیه السلام) قائل نبودهاند و علمای متقدم و حتی خود اهلبیت(علیه السلام)، امامت را در حد «علمای ابرار» تنزل دادهاند. برخی نیز اعتقاداتشان مخالف این نظر بوده، تحت عنوان غلات شناخته شده و از جامعة شیعی طرد شدهاند.
این مقاله در پی این است که با تتبع در کاربردها و صفات ذکرشده برای غالیان در کتب شیخ صدوق، مرز غلو را در اندیشة او پیدا کند و نشان دهد برخلاف ادعای این نویسندگان، شیخ صدوق، با اینکه به سهوالنبی معتقد است، صفات فوق بشری بسیاری را برای اهلبیت(علیه السلام) اثبات کرده و به این صفات اعتقاد داشته است.
برای دریافت و مطالعه ی مقاله کلیک کنید.
چکیده :
این مقاله اوصاف الهی را از منظر شیخ صدوق با مراجعه به کتاب «التوحید» ایشان و صدرالمتألهین مورد بررسی قرار داده است . شیخ صدوق و ملاصدرا از جمله متفکرانی هســـتند که با رویکردهای متفاوتی به بحث اوصـــاف الهی به صـــورت گســـترده ،پرداخته اند. شیخ صدوق ، روایاتی را که در مورد اوصاف الهی از معصومین علیهم السلام مطرح شده است ، در کتاب «التوحید» گردآوری و متناسب با نظام فکری خود، گزینش نموده اسـت . ملاصـدرا نیز بر اساس مبانی فلسفی خود که متناسب با قرآن و روایات است ، مبحث اوصاف الهی را مطرح و ارائه نموده است . اساس بحث اوصاف الهی در نظریات شـیخ صـدوق و حکمت صـدرایی، بر پایه توحید و عینیت ذات و صـفات ، مبتنی شده اســت . به این ترتیب ، این دو دیدگاه ، اوصــاف کمالی ذاتی مانند: علم ، اراده و قدرت را عین ذات الهی دانسـته اند و هر آنچه را که با ذات حق تعالی، ناسازگار است از ساحت مقدسـش مبرا نموده اند. بنابراین با بررسی تطبیقی و نشان دادن نزدیکی نکات مطرح شـده در روایات معصـومین علیهم السلام و دیدگاه های مؤسـس حکمت متعالیه که در اصـل ، تشـریح سـخنان معصومین علیهم السلام در قالب نظام فلسفی خود است و همچنین با صرف نظر از اختلاف دیدگاه های شیخ صدوق و ملاصدرا، تبیینی جامع از اوصاف الهی ارائه شده است .
برای دریافت و مطالعه ی مقاله کلیک کنید.
نوع مقاله: علمی ترویجی
چکیده | |
پس از آغاز
عصر غیبت امام عصرعلیه السلام و پایان دوران حضور امامان علیهم السلام،
میراث حدیثی ایشان در کنار قرآن کریم کشتی نجات شیعیان در تلاطم امواج
عقاید و آرایی است که در قرنهای سوم و چهارم هجری قمری به اوج خود رسید.
در این دوران، علما و محدّثان شیعه نقش به سزایی در حفظ و صیانت معارف
اهل بیت علیهم السلام و خنثی ساختن تهمتها و شبهات وارد بر شیعیان ایفا
کردند. در این میان، تلاش شیخ صدوق در تبیین دیدگاه اعتقادی و کلامی شیعیان
در نگارش الاعتقادات با استناد به آیات و روایات ستودنی است که این کتاب توسط شیخ مفید مورد بازنگری قرار گرفت. وی در تصحیح اعتقادات الامامیة
با افزودن استدلال و استنباطهای عقلی به استدلالهای صرفاً نقلی شیخ
صدوق، بر غنای این کتاب افزود. وی در چهارده باب از این کتاب که دربارۀ مرگ
و عالم پس از آن است، در مواردی مانند مسئله تقسیمبندی اهل بهشت با شیخ
صدوق اختلاف نظر دارد و در بسیاری از مسایل نیز با شیخ صدوق هم رأی است؛
اما در مسایلی همچون سؤال قبر، مطالب شیخ صدوق را بسط میدهد. هر دو عالم
جلیل القدر به صراحت از برزخ سخن نگفتهاند و بابی به این موضوع اختصاص
نیافته است. برای دریافت و مطالعه مقاله کلیک کنید. |