زکریا بن آدم و شیخ صدوق

زکریا بن آدم از اصحاب و یاران و معاصر سه یا چهار تن از امامان معصوم (علیهم السلام) بود و در قبرستان شیخان قم مدفون است. روایتى هم از معصوم (علیه السلام) در مورد ایشان وارد شده که فرمودند: المأمون على الدین والدنیا¹; او در دین و دنیا [ى مردم] امانت دار است.

توصیفى که از زکریا شده، بسیار مهم و بدین معناست که اگر از او مسأله اى سؤال شود و او پاسخ آن را نداند، جواب نمى داد و اگر شبى را از گرسنگى خواب نمى رفت و نزد او غذاى لذیذى به امانت گذارده بودند هرگز به آن دست نمى زد. از همین رو در بیان معصوم (علیه السلام) نسبت به امور دنیا و دین امانت دار خوانده شد و هرگز خیانت از او متصور نبود.

روایاتى که از زکریا بن آدم به ما رسیده و یا منقول از ایشان باشد معدود است، در حالى که از شیخ صدوق مقدار زیادى روایات و احکام شرعى به ما رسیده است. کتاب هاى: من لا یحضر الفقیه، امالى، عیون، علل، خصال و حدود سیصد کتاب از شیخ صدوق (رحمه الله) وجود دارد. آمده است: از شیخ بهایى سؤال شد که زکریا بن آدم برتر است یا شیخ صدوق؟

شیخ بهایى در پاسخ گفت: زکریا بن آدم. بنا به نقل راوى، شیخ بهایى پس از آن، شیخ صدوق را در عالم رؤیا دید و از شیخ بهایى سؤال کرد: چگونه زکریا بن آدم را از من برتر دانستى؟ شیخ بهایى با قاطعیت پاسخ داد: براى آن که درباره اش از معصوم (علیه السلام) وارد شده که « المأمون على الدین والدنیا » درحالى که درباره شما چنین چیزى وارد نشده است. شیخ صدوق در عالم رؤیا به او گفت: شیخنا، تو که عالم هستى، دیگر چرا؟ این چه قیاسى است؟ من در زمان معصومین نبودم تا درباره من سخنى وارد شود تا برترى من بر زکریا بن آدم روشن شود، با این حال چگونه حکم نمودى که زکریا بن آدم از من مهم تر است؟

شیخ بهایى از خواب بیدار شد و گفته هاى شیخ صدوق را تأیید کرد.

لذا نمى توان به این دلیل تمسک کرد که چون زکریا از اصحاب امامان معصوم (علیهم السلام) بوده، از دیگران برتر است. به هر حال ممکن است در بین ما نیز افرادى مهم تر باشند، اما این برترى به تدریج به دست مى آید، نه یکباره.

منبع: سایت تبیان